Ooit heb ik de volgende omschrijving bedacht voor het symbolisme: het gaat over datgene wat niet met het oog waarneembaar is. Mooi bedacht, toch behoeft dit toelichting, want wat wordt dan beschouwd als niet waar te nemen? In het algemeen alles met betrekking tot het onderbewuste en het onverklaarbare. Dromen, nachtmerries, emoties, angsten, associaties, verlangens en vreemde fenomenen kunnen worden beschouwd als bronnen waaruit het symbolisme put. Maar ook religie, mystieke genootschappen en spiritualiteit vormden bronnen van inspiratie.!
Deze stroming, die zich kenmerkt door een grote mate van veelvormigheid, ontstond in de tweede helft van de negentiende eeuw. Net als eerder de Romantiek ontstond het symbolisme uit onvrede over de modernisering van de samenleving. De vooruitgang, die geboekt werd door verregaande industrialisatie, werd gewantrouwd. De urbanisatie die er het gevolg van was, veranderde de ver- houdingen tussen mensen ingrijpend. Tradities verdwenen en wat ervoor in de plaats kwam was in hoge mate ongewis.!
In veel Europese landen vond het symbolisme navolging bij beeldend kunstenaars. In Nederland waren Jan Toorop (1858-1928) en Johan Thorn Prikker (1868-1932) de bekendste vertegenwoor- digers. Andere kunstenaars die aan bod komen zijn bijvoorbeeld Gustave Moreau (1826-1898), Odilon Redon (1840-1916), Paul Gauguin (1848-1903), Fernand Khnopff (1858-1921) en de Zwit- serse schilder Ferdinand Hodler (1853-1918). De cursus eindigt in de huidige tijd en dan zal duide- lijk worden in hoeverre het symbolisme nu nog invloed heeft op de beeldende kunst.!